اثر تنش کم آبی بر تغییرات برخی متابولیت ها در ژنوتیپ های گندم

به¬ منظور بررسی تاثیر تنش کم¬آبی بر برخی از ویژگی¬های فیزیولوژیک، مورفولوژیک و بیوشیمیایی ژنوتیپ¬های گندم، آزمایشی به¬صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار و به صورت گلدانی در گلخانه دانشکده کشاورزی دانشگاه محقق اردبیلی در سال 1391 اجرا شد. فاکتور اول، تنش کم¬آبی در سه سطح 35، 60 و 85 بر حسب ظرفیت مزرعه¬ای بوده و از رقم میهن و ژنوتیپ¬های c-88d-7، c-88d-17، c88d-19 و c88d-20 به عنوان فاکتور دوم استفاده شد. نتایج نشان داد که با افزایش سطوح کم¬آبی، میزان پتاسیم، کلروفیل a و b، کلروفیل کل، اسید آمینه¬های لیزین و متیونین، رطوبت نسبی و رطوبت نسبی از دست رفته کاهش یافت، در صورتی-که عناصر سدیم، فسفر و آنزیم¬های آنتی اکسیدان شامل سوپراکسید دیسموتاز، کاتالاز، پراکسیداز و پلی¬فنل اکسیداز و همچنین اسمولیت¬هایی مانند پرولین و قندهای محلول به طور معنی¬داری افزایش نشان داد. با این حال کمبود آب میزان پروتئین کل را در ژنوتیپ-هایc-88d-19 ، c-88d-17 وc-88d-20 ، میزان کارتنوئیدها را در ژنوتیپ¬هایc-88d-20 وc-88d-7 و کلسیم را در رقم میهن و ژنوتیپc-88d-19 کاهش داد، درحالی¬که تاثیر کم¬آبی بر سایر ژنوتیپ¬ها منجر به افزایش این صفت¬ها شد، به¬طوری که پروتئین کل در رقم میهن و ژنوتیپ c-88d-7، میزان کارتنوئید در ژنوتیپ¬هایc-88d-17 و c-88d-19و میزان کلسیم درc-88d-20 ،c-88d-17 و c-88d-7 با تشدید تنش افزایش یافت. تحمل تنش کم¬آبی در اثر فعالیت آنزیم¬های آنتی-اکسیدان و متابولیت¬های سازگاری افزایش پیدا کرده و تجزیه¬ی پروتئین¬ها و اسیدهای آمینه مانند لیزین و متیونین می¬تواند منجر به افزایش تولید این اسمولیت-ها و آنتی اکسیدان¬ها شود. کمبود آب موجب تجزیه کلروفیل¬ها شد و فعالیت آنتی¬اکسیدان¬هایی مانند سوپراکسید دیسموتاز، پراکسیداز و نیز کارتنوئیدها به کاهش خسارت کلروفیل¬ها انجامید. همچنین افزایش تولید اسمولیت¬ها و آنتی¬اکسیدان¬ها در اثر تنش کم¬آبی می¬تواند از آثار مخرب انواع اکسیژن فعال در سلول¬ها کاسته و به پایداری غشاءهای سلولی کمک نماید.